در این مقاله سعی شده است تا انرژی مورد نیاز گوساله بررسی، با مفاهیم انرژی قابل متابولیسم و انرژی کل آشنا و در انتها پیشنهاداتی جهت پرورش بهتر گوساله ها عنوان شده است.

(مولفین: محمد علی قاسمی – الناز ذوالفقاری – دپارتمان تحقیق و توسعه گروه دامدار برتر)

میزان متابولیسم پایه

متابولیسم یا سوخت و ساز در حالت پایه، حداقل انرژی مورد نیاز گوساله برای زنده ماندن، در شرایطی است که دچار استرس دمایی نبوده و نیز فعالیت محدودی دارد. در شرایط متابولیسم در حالت پایه انرژی مورد نیاز برای انجام فرآیند زیستی از ذخایر بدنی تامین می‌شود. در مورد حیوانات خونگرم، تولید حرارت با اتلاف حرارت از بدن آنها برابر است. زیرا درجه حرارت بدن نسبتاً ثابت و بیشتر از درجه حرارت محیط است. از جمله عوامل موثر در متابولیسم در حالت پایه می توان به سن گوساله، عوامل تنش زا، عوامل فیزیولوژیکی، فعالیت فیزیکی و پروتئین بافتی و تغذیه اشاره کرد.

انرژی قابل متابولیسم

گوساله مانند حیوانات دیگر نیاز به مواد مغذی برای نگهداری و رشد دارد. نرخ رشد بیان کننده‌ی افزایش سایز بدن و همچنین وزن و ارتفاع از هنگام تولد می‌باشد. در اینجا چند تعریف کلی را مجددا مورد بررسی قرار می دهیم.

احتیاج انرژی قابل متابولیسم (Energy metabolism) برای نگهداری گوساله، مقدار انرژی است که گوساله با مصرف آن کاهش و افزایش انرژی در بدن نداشته باشد.

انرژی کل یا انرژی خام (GE) مقدار حرارتی است که از اکسیداسیون کل غذا، خوراک و یا سایر مواد حاصل می‌شود. به عبارت دیگر کل خوراک مصرفی و مواد دفعی دام اعم از ادرار، مدفوع و دفع متان را شامل می‌شود.

فعالیت‌های نگهداری، فعالیت‌های پایه ای هستند که برای زنده ماندن حیوان لازم می‌باشد(۵).

ذخیره انرژی مورد نیاز گوساله در بافت‌ها به طور عمده به صورت پروتئین و چربی است. همانطور که می‌دانید رشد گوساله‌های جوان قبل از شیردهی به طور کلی در سیستم اسکلتی و ماهیچه‌ای اتفاق می‌افتد. بنابراین مقدار چربی از قسمت‌های طبیعی بافت‌های رشدیافته به همراه انرژی باقی مانده اضافی، به عنوان تری آسیل گلیسیرول به درون بافت‌های چربی جا به جا می‌شوند(۴).

انجمن تحقیقاتی ملی آمریکا (۲۰۰۱) نیز احتیاجات انرژی قابل  متابولیسم (ME) را برای گوساله‌هایی با وزن کمتر از ۱۰۰۰Kg مشخص شده است. احتیاجات انرژی قابل متابوایسم برای نگهداری یک گوساله ۴۵ کیلوگرمی فقط تحت شرایط حرارتی خنثی به تقریب ۷۵/۱ مگاکالری در روز می‌باشد(۳). شیر کامل حاوی ۳۷/۵ مگاکالری در کیلوگرم ماده خشک می‌باشد. به این معنی است که یک گوساله ۴۵ کیلوگرمی فقط برای نگه داری حدود ۳۲۵ گرم ماده جامد شیر یا ۶/۳ کیلوگرم شیر کامل به تقریب (۵/۲ لیتر) در روز نیاز دارد. چون اکثر جایگزین‌های شیر ترکیبات چربی کمتر از شیر کامل دارند، به ازای هر واحد ماده جامد انرژی قابل متابولیسم کمتری دارند (۷/۴ – ۶/۴) مگاکالری در کیلوگرم. بنابراین یک گوساله ۴۵ کیلوگرمی برای انرژی نگهداری خود به حدوداً ۴۸۰ گرم جایگزین شیر (در حدود ۳ لیتر خورانده می شود) نیاز دارد(۴). وقتی که محتویات انرژی قابل متابولیسم شیر یا جایگزین شیر ناشناخته است، می‌توان از روی ترکیبات مواد مغذی آن را تخمین زد. انجمن تحقیقات ملی آمریکا (۲۰۰۱) انرژی قابل متابولیسم شیر کامل را ۹۳ درصد انرژی کل (GE) تعریف کرده است(۳).

وقتی شیر کامل (یا شیر ورم پستانی پاستوریزه شده) به گوساله خورانده می‌شود، انرژی کل در مواد جامد را می‌توان با استفاده از یکی از معامله های زیر تخمین زد ( ۲ و ۳)

GE: (0.0923*%Fat) + (0.0492*%SNF) – ۰.۰۵۶۴

 (لاکتوز % × ۰۳۹۵/۰)+(پروتئین حقیقی% × ۰۵۸۶/۰)+(چربی%×۰۹۱۱/۰) :GE

روی (۱۹۸۰) بیان کرد که در گوساله‌ها پیش از رسیدن به سن نشخوار افزایش وزن بدن به طور عمده تابع افزایش پروتئین است که در معادله‌ی زیر مشخص شده است(۶).

(افزایش چربی)۶۱۸/۰+ (افزایش پروتئین) ۹۲/۳  + ۱۷۵/۰ = افزایش وزن زنده

بلاکستر و همکاران (۱۹۵۱) به ازای هر ۱۰۰ گرم افزایش وزن در گوساله‌های شیرخوار جوان ۵/۱۶ گرم پروتئین ذخیره می شود. هر ۵/۱۶ گرم پروتئین تقریباً ۶۰ گرم آب همراه دارد. محتوای انرژی افزایش وزن به طور عمده به وسیله‌ی مقدار چربی تعیین می‌شود. انرژی ذخیره شده به صورت چربی در گوساله‌های جوان شیرخوار ۷۰-۵۰ درصد کل انرژی افزایش وزن محسوب می‌شود(۱).

بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که گوساله‌ها برای افزایش وزن بیشتر ارتفاع و رشد اسکلتی بیش از ۱۶.۵ گرم پروتئین در روز را نیازمندند. لذا این افزایش مقدار پروتئین در گوساله، باعث خروج سریعتر از باکس گوساله‌دانی و تکامل سریعتر شکمبه و در نهایت رسیدن به دو برابر وزن تولد در دو ماهگی می‌شود.

منابع:

1. Alschuler, L. (1998). Grean Tea: Healing tonic. Am. J. Natur. Med., 5: 28-31.

2. Bafundo, K. W., Cox, L. A. and Bywater, R. (2003). Review lends perspective to recent scientific findings on virginiamycin, antibiotic resistance debate. Feedstuffs. 75(3): 26-27.

3. Baurhoo, B. Phillip, L. and Ruiz-Feria, C. A. (2007). Effects of purified lignin and mannan oligosaccharides on intestinal integrity and microbial populations in the ceca and litter of broiler chickens. Poultry Science. 86:1070-1078.

4. Buresh, R.E., Miles, R.D. and Harms, R.H. (1985). Influnce of virginiamycin on phosphorus utilization by broiler chicks. Poult. Sci. 64: 757-758.

5. Chantre, P., and Lairon, D. (2002). Recent findings of green tea extract AR25 (exolise) and its activity for the treatment of obesity. Phytomedicine. 9: 3-8.

6. Gibson, G.R. and Roberfroid, M.B. 1995. Dietary modulation of the colonic microbiota: introducting the concept of prebiotics. Journal of Nutrition 125: 1401-1412.