گونههای اکسیژن واکنشپذیر (ROS) فراوانترین رادیکالهای آزاد (اکسیدانت) در سیستم بیولوژیکی هستند. این گونهها از عوامل ایجادکننده تنش اکسیداتیو در گاوهای شیری در دوره انتقال میباشند.
این گونهها به طور طبیعی بصورت محصولات فرعی از متابولیسم سلولی (عمدتا در طول فسفریله شدن اکسیداتیو در داخل میتوکندری) تولید میشوند. این گونهها نه تنها برای فرآیندهای فیزیولوژیکی مانند تکثیر و تمایز سلول ضروری هستند، بلکه یک نقش کلیدی در پاسخ ایمنی میزبان نیز بازی میکنند. بنابراین، ROS با فرآیند متابولیکی نرمال سلولها در بدن انسان و نیز گاوهای شیری تولید میشود. جالب این که، ROS یک شمشیر دولبه است.
تحت شرایط طبیعی، وجود مکانیسمهای آنتیاکسیدانت اندوژنوس مختلف میتواند به طور موثر ROS را خنثی کند تا از تجمعاش جلوگیری کند. بعلاوه، حالت پایدار ROS به سلولهای ایمنی کمک میکند تا پاتوژنها را از بین ببرند، که این عمل برای سلامتی مفید است. اما، تجمع اضافی ROS (وقتی که احتیاجات انرژی بالا هستند یا کمبود آنتی اکسیدانتهای اندوژنوس وجود دارد)، منجر به تنش اکسیداتیو خواهد شد. این ترکیبات برای اجزای پروتئین و چربی غشای سلول و DNA (بویژه سلولهای ایمنی) مخرب هستند که باعث آسیب بافتی و کاهش پاسخ ایمنی میشود.
برای گاوهای شیری پرتولید، نیاز انرژی معمولاً مدت کوتاهی بعد از زایمان در مقایسه با اواخر آبستنی دو برابر میشود. این مسئله سرعت متابولیکی بافتها و اندامها (مثل غده پستان، کبد، و ماهیچهها) را که به تنش اکسیداتیو حساستر هستند را افزایش میدهد. اخیراً مطالعه ای تایید کرده است که هم ROS و هم شاخص تنش اکسیداتیو (نسبت ROS به کل ظرفیت آنتی اکسیدانت سرم) در دوره پس از زایش بالاتر از گاوهای شیری اواسط (۴ تا ۵ ماه) یا اواخر آبستنی هستند. ظرفیت آنتیاکسیدانت در طول پیک تولید کم تر از دیگر زمانها است که احتمالا به خاطر تخلیه آنتیاکسیدانتهای محلول در چربی بوسیله شیر و مصرف بوسیله ROS است.
برخی از ویتامینها (مثل A، E و C) و مواد معدنی کم مصرف (مثل سلنیوم، مس و روی) برای بهبود سیستم دفاعی آنتیاکسیدانت مورد نیاز هستند. مطالعات نشان میدهد که ویتامین E و A سرم به طور چشمگیری حول و حوش زمان زایمان کاهش مییابند که حداقل تا حدودی به خاطر چالش افزایش یافته اکسیدانت است.
اکثر مطالعات نشان دادهاند که در گاوهای تغذیه شده با ویتامین E یا سلنیوم، وضعیت اکسیداتیو بهبود یافت و عملکرد سلول ایمنی در مواجه با چالش پاتوژن افزایش یافت. در حالی که گاوهای با غلظت پایین ویتامین A و E پس از زایش به بیماری عفونی شامل ورم پستان، متریت و نیز جفت ماندگی مستعدتر هستند. بنابراین بهتر است بررسی کنیم که آیا جیرههای close up و تازهزا مقادیر کافی مکمل ویتامینی (بویژه A، E) و مواد معدنی کم مصرف (بویژه سلنیوم، روی و مس) دارند یا نه. اما، از خورانیدن مکمل بیش از حد هم باید اجتناب شود. زیرا ممکن است مکمل کار نکند و یا حتی اثرات عکس داشته باشد.
فاکتورهای دیگری هم ممکن است وضعیت اکسیداتیو را در طول دوره انتقال تحت تاثیر قرار بدهند. گاوهای چاق به دلیل پِراکسیداسیون چربی بیشتر پس از زایش به تنش اکسیداتیو حساستر هستند.