متیونین یکی از اسیدهای آمینه ضروری است که گاو نمیتواند آن را خودش بسازد و باید از طریق خوراک تأمین شود [Patton, 2010]. این ماده نقش کلیدی در ساخت پروتئینها، بهویژه پروتئین شیر دارد و معمولاً همراه با لیزین، اولین اسید آمینه محدودکننده در جیره گاو شیری است [Schwab et al., 2003]. وقتی متیونین به اندازه کافی در دسترس نباشد، حتی اگر انرژی و دیگر مواد مغذی فراهم باشند، تولید پروتئین شیر کاهش مییابد [Ordway et al., 2009].
در شکمبه گاو، متیونین معمولی بهسرعت توسط میکروبها تجزیه میشود و به روده کوچک نمیرسد تا جذب شود [Rulquin et al., 2006]. اما متیونین پوششدار (Rumen-Protected Methionine) با یک لایه محافظ طراحی شده که از تخریب آن در شکمبه جلوگیری میکند و باعث میشود متیونین مستقیماً در روده جذب شود و به خون برسد [Zhou et al., 2022].
مطالعات نشان دادهاند که افزودن متیونین پوششدار باعث افزایش درصد پروتئین شیر و حتی مقدار تولیدی آن میشود [Batistel et al., 2017]. در یک مطالعه، گاوهایی که متیونین دریافت کردند، پروتئین شیر بیشتری تولید کردند (۳.۱۴٪ در برابر ۲.۹۷٪ در گروه کنترل) و همین افزایش جزئی باعث تفاوت اقتصادی قابلتوجهی در کل گله میشود [Junior et al., 2021].
متیونین فقط برای تولید شیر نیست؛ این اسید آمینه در عملکرد کبد نیز نقشی حیاتی دارد، مخصوصاً در دوران انتقال (هفتههای قبل و بعد زایمان) [Zhou et al., 2016]. این ماده به متیلاسیون (methylation)، دفع چربی از کبد و پیشگیری از کبد چرب کمک میکند [Osorio et al., 2014]. همچنین باعث کاهش تولید اجسام کتونی (مثل BHB) و کاهش خطر کتوز میشود [Zhou et al., 2016].
متیونین آزاد (معمولی) تقریباً بهطور کامل در شکمبه از بین میرود و تأثیر قابلتوجهی ندارد [Rulquin et al., 2006]. اما نوع پوششدار آن بیش از ۷۰ تا ۹۰ درصد از شکمبه عبور میکند و در روده جذب میشود، بنابراین اثرگذاری واقعی دارد [Graulet et al., 2005].
چقدر متیونین پوششدار باید مصرف شود؟
معمولاً میزان ۸ تا ۱۵ گرم متیونین خالص (بر اساس ماده فعال) در روز برای یک گاو پرتولید توصیه میشود [Lee et al., 2019]. این میزان بسته به سطح تولید شیر، نوع جیره و نسبت سایر اسیدهای آمینه متغیر است. نسبت بهینه لیزین به متیونین در پروتئین قابلمتابولیسم حدود ۳ به ۱ است [NRC, 2001].
افزودن متیونین پوششدار میتواند به کاهش پروتئین خام جیره کمک کند بدون آنکه تولید شیر کاهش یابد، که این موضوع منجر به کاهش دفع نیتروژن در ادرار و مدفوع و کاهش آلودگی محیطزیستی میشود [Lee et al., 2019]. همچنین بهرهوری از خوراک افزایش مییابد و بازده اقتصادی دامداری بهتر میشود.
متیونین پوششدار یکی از مهمترین پیشرفتها در تغذیه گاو شیری است. این مکمل هم تولید شیر باکیفیتتر را افزایش میدهد، هم به سلامت عمومی دام بهویژه در دوران بحرانی انتقال کمک میکند، و هم باعث بهبود بهرهوری از منابع خوراکی میشود. در دنیای امروز که کشاورزی پایدار و اقتصادی اهمیت زیادی دارد، استفاده از متیونین پوششدار میتواند یکی از کلیدهای موفقیت در دامداری مدرن باشد.