همواره باید توجه داشت که ۳۰ درصد از توان تولیدی مربوط به ژنتیک است و بقیه مربوط به محیط فراهم شده توسط دامدار.

 گاوها مثل قطارها هستند و بهتر از هر کارخانه بیولوژیکی دیگ‌های می‌توانند اینرسی حرکتی خودشان را حفظ کنند. اما اگر به هر دلیلی مثل بیماری سرعتشان کم شود یا از ریل خارج شوند برگرداندن آن‌ها به سرعت قبلی به گونه‌ای که بتوانند به حداکثر توان تولیدی‌ خود برسند بسیار مشکل است. لذا تجربه نشان داده است که دامدارانی که برنامه‌های فشرده مدیریت گاو تازه‌زا دارند کمتر به کاهش تولید دچار می‌شوند و درصد حذف در ۶۰ روز اول در دامداری آن‌ها کمتر است.

اجزای اصلی برنامه‌های مدیریت گاو تازه‌زا:

۱- داشتن بهاربند جدا برای گاوهای تازه‌زا حداقل به مدت ۱۰ تا ۱۴ روز. این کار به تحریک ماده خشک مصرفی کمک می‌کند.

۲- نباید بیش از ۸۵ درصد ظرفیت بهاربند، دام در بهاربند باشد. در یک گله با فاصله گوساله‌زایی ۱۳.۵ ماه، در هر زمان مشخص ۴.۱ درصد از کل گله در گروه گاوهای تازه‌زا هستند.

۳-  در صورت امکان تلیسه‌ها از دام‌های بالغ جدا باشند. ماده خشک مصرفی در یک بهاربند مختلط باید بین ۱۸.۲ (نیمی از بهاربند تلیسه) تا ۲۰.۵ (یک سوم بهاربند تلیسه) باشد.

علائم هشدار دهنده مهم هنگام معاینه گاو تازه‌زا

۱- دمای راست روده (ولی همیشه درست نیست). دمای بیشتر از ۳۹.۲ تا ۳۹.۴ به عنوان خط قرمز در نظر گرفته می‌شود. با این راهکار ممکن است ۵۰ درصد از گاوها از مشکلات مربوط به سلامتی رهایی یابند.

۲- از واژن به عنوان یک محل جایگزین برای اندازه‌گیری دما می‌توان استفاده کرد. رکتوم پر از هوا یا نقص در وارد کردن دماسنج موجب کمتر نشان دادن دما خواهد شد.

۳- همواره در یک زمان مشخص از روز (مثلا صبح ها) برنامه تبگیری را انجام دهید.

۴- در آب و هوای گرم تعیین دما با مشکل مواجه می‌شود. در این مورد گاوهای هیپوکلسمیک دما را بیش از حد نشان می‌دهند.

برخی از محصولاتی و داروهایی که در دام‌های تازه‌زا به کار می‌روند:

اکسنل: درمان متریت سی (به مدت سه روز)

فلونکسین مگلوماین یا آسپیرین برای درمان عفونت‌های سمی

پریدیف (ایزو فلوپردون استات) برای کتوز

دگزا متازون برای فلج زایمان (۲۴ ساعت اول پس از زایش)

ویتامین B کمپلکس برای افزایش اشتها،

ویتامین ADE به منظور اثر ویتامین D بر روی متابولیسم کلسیم

مزایای سلامتی و تولیدی داشتن یک برنامه گاو تازه‌زا

داشتن یک گروه تازه‌زا همواره فرصتی برای روش‌های مدیریت روزمره در جهت جلوگیری یا کاهش مشکلات مربوط به ناهنجاری‌های گاو تازه فراهم می‌نماید. نمایی از این برنامه‌های پیش گستر در ادامه خواهد آمد که تجربه به ما ثابت کرده که این روش‌ها بسیار موثر است. خورانیدن حدود ۵۰۰ گرم پروپیونات کلسیم و حدود ۶۰ گرم پروپیلن گلایکول بلافاصله پس از زایش در عمل روش اعجاب‌انگیز است. این روش هرگونه مشکلی را که در ماده خشک یا انرژی مصرفی و یا متابولیسم مواد معدنی در گروه انتظار زایش و غیرقابل تشخیص بوده است را مرتفع می‌کند.

رحم را در روزهای ۴، ۶، ۸، ۱۰ و ۱۲ پس از زایش به منظور وجود عفونت‌های سَمّی رحم معاینه کنید. این معاینه در گاوهای هیپوکلسمیک یا آن‌هایی که اسیدوز دارند و دمای بدنشان پایین تا طبیعی است بسیار اهمیت دارد چرا که از راه اندازه‌گیری ساده دمای بدن نمی‌توان به وجود عفونت در این گاوها پی‌برد. وقتی اسیدوز رخ می‌دهد شدت و وخامت متریت در دام را بیشتر می‌کند. 

داشتن رکوردهای دقیق و ثبت رکورد مداوم بسیار مهم است که حتی در دامداری‌های پیشرفته نیز ممکن است نادیده گرفته شود. داشتن رکورد به ما می‌گوید که تعداد ناهنجاری‌های رخداده آیا در دامنه‌های قابل قبول است یا خیر و اگر نیست نسبت به تصحیح برنامه‌های دوره انتقال اقدام نماییم.

داشتن یک برنامه تازه‌زای خوب می‌تواند کمبودهای برنامه های دوره انتقال را تا حد زیادی جبران نماید!

یک مثال عملی از گله‌ای در آمریکا که پس از اجرای برنامه گاو تازه‌زا پیک تولیدش افزایش یافت. افزایش بیشتر وقتی مشاهده شد که یک گروه تازه‌زا نیز ایجاد کرد.

نمونه فرم ارزیابی و معاینه گاو بیمار:

درخت تصمیم‌گیری گاو تازه‌زا و پروتوکل درمانی

گاوهای طبیعی

گاوهای با درجه حرارت طبیعی (۳۸.۳ تا ۳۹.۲)

پروتوکل A

ظاهر گاوها طبیعی به نظر میرسد، گوش‌­ها طبیعی- وضعیت سلامتی را به طور روزانه و به مدت ۱۲ روز بررسی کنید.

گاوهای بیمار  همه گاوهای بیمار باید روزانه و به طور فیزیکی معاینه شوند.

گاوهایی با دمای ۳/۳۸ > درجه سانتی گراد

پروتوکل B

ظاهر گاوها بیمار است (کلسیم/منیزیم پایین): اگر شوک شدید باشد، ۱-۲ بطری تزریق داخل وریدی کلسیم-منیزیم کنید، و همیشه به دنبال تزریق داخل وریدی کلسیم یا به عنوان درمانی برای گاوهای با شوک متوسط، از یک محلول نوشیدنی گاو تازه‌­زا که حداقل حاوی کلسیم و منیزیم است استفاده کنید. هم چنین  10 سی سی پردیف (Predef) داخل عضلانی یا دگزامتازون یک بار برای کتوز بدهید. اگر متریت سمی است به پروتوکل E اقدام کنید.

گاوهایی با دمای ۴/۳۹ < درجه سانتی گراد پس از روز ۳ شیردهی

پروتوکل C

ظاهر گاوها طبیعی است: اگر رحم سمی است، دما بین ۴/۳۹ تا ۴۰، اکسنل cc 2 به ازای هر ۴۵ کیلوگرم وزن بدن زیر جلدی به مدت ۳ روز (یک روز اضافی پس از برطرف شدن علایم) بزنید. اگر تب کاهش نیافت یا علایم برطرف نشد، به پروتوکل D اقدام کنید.

D پروتوکل

ظاهرگاوها بیمار و/یا دما ۴۰ < و رحم سمی است: از آنتی بیوتیک های بتا لاکتام (گونه پنی سیلین) در بیشینه مقدار عملی به مدت ۳ روز استفاده کنید (یک روز اضافی پس از برطرف شدن علایم). جهت کاهش تب به مدت ۲ روز  cc 10 فلونوکسن مگلوماین (بانامین (Banamine)) داخل وریدی یا به صورت عضلانی بدهید. برای افزایش اشتها به مدت ۳ روز و هر روز cc 40-20 ویتامین‌های B. محلول­‌های نوشیدنی گاو تازه‌زا نیز باید داده شود.

گاوهایی با دمای ۳/۳۸ > درجه سانتی گراد و بیمار

پروتوکل E

ظاهرگاوها بیمار به نظر می­‌رسد: با گوش‌­های سرد و رحم سمی.

از پروتوکل B، یعنی کلسیم نوشیدنی +/- تزریق وریدی کلسیم به اضافه پروتوکل C، یعنی اکسنل، استفاده کنید.

 
دستورالعمل معاینه پیش‌گیرانه گاوهای تازه‌زا به طور روزانه

روز 1 : روز زایش

.به طور انتخابی یا حداقل برای تمام گاوهایی که سخت‌زایی یا مشکلات متابولیکی در زمان زایش داشتند

پروپیونات کلسیم ۴۵۰ گرم، سولفات منیزیم آبدار ۵۵۰ گرم، کلرید پتاسیم ۶۳۰ گرم، نمک ۸۲۰ گرم، و ۳۴۰ گرم (۱۲ اونس) پروپیلن گلایکول در ۱۹ تا ۳۸ لیتر آب ولرم حل کرده و بنوشانید.

درجه حرارت بدن در روز ۲:________ وضعیت سلامتی/ مشاهدات:

درجه حرارت بدن در روز ۳:________ وضعیت سلامتی/ مشاهدات:

درجه حرارت بدن در روز ۴:________ وضعیت سلامتی/ مشاهدات:

لمس رحم از طریق راست روده- طبیعی یا سمی:

درجه حرارت بدن در روز ۵:________ وضعیت سلامتی/ مشاهدات:

درجه حرارت بدن در روز ۶:________ وضعیت سلامتی/ مشاهدات:

لمس رحم از طریق راست روده- طبیعی یا سمی:

درجه حرارت بدن در روز ۷:________ وضعیت سلامتی/ مشاهدات:

درجه حرارت بدن در روز ۸:________ وضعیت سلامتی/ مشاهدات:

لمس رحم از طریق راست روده- طبیعی یا سمی:

درجه حرارت بدن در روز ۹:________ وضعیت سلامتی/ مشاهدات:

درجه حرارت بدن در روز ۱۰:________ وضعیت سلامتی/ مشاهدات:

لمس رحم از طریق راست روده- طبیعی یا سمی:

درجه حرارت بدن در روز ۱۱:________ وضعیت سلامتی/ مشاهدات:

درجه حرارت بدن در روز ۱۲:________ وضعیت سلامتی/ مشاهدات:

لمس رحم از طریق راست روده- طبیعی یا سمی:

لوتالایز (از بین برنده جسم زرد) برای درمان پیومتر.

روز ۲۶ لوتالایز برای درمان پیومتر.

(هدف اولیه این تزریق لوتالایز، کمک به به پاک نمودن هر گونه عفونت رحمی برجای مانده است، اما زمان آن نیز می‌­تواند اندکی تغییر یابد [روز ۲۲ تا ۲۸] تا همچنین بتواند به عنوان تزریق اولیه برای برنامه­‌های کنترل شده تولید­مثل نظیر پری سینک به کار رود.)