آغوز یا کلستروم اولین شیری است که گاو پس از زایمان تولید می‌کند. انرژی، عناصر مغذی و فاکتورهای رشد بیشتری در مقایسه با شیر معمولی داشته و دارای محتوای بالایی از ایمونوگلوبولین است.
آنتی‌بادی‌ها پروتئین‌هایی هستند که توسط سیستم ایمنی در پاسخ به بیماری‌های عفونی تولید می شوند. کیفیت آغوز با میزان غلظت آنتی‌بادی آن اندازه‌گیری می شود. ضروری است که گوساله‌ها در ساعات اولیه زندگی مقدار زیادی آغوز مصرف کنند. آغوز با کیفیت خوب، دارای غلظت IgG بیشتر از 50 گرم در لیتر است. از دستگاه رفراکتومتر (با مقیاس 0 تا 30 درصد) می توان برای آزمایش غیرمستقیم کیفیت آغوز استفاده کرد (22٪ یا بیشتر نشان دهنده آغوز با کیفیت بالا (> 50 گرم در لیتر) است).
برای اولین تغذیه گوساله فقط اولین شیر تولید شده توسط گاو (آغوز) مناسب است. دومین تا هشتمین دوشش به عنوان شیر انتقالی نامیده می شود. این شیر قابل فروش نیست و سطح آنتی‌بادی آن به مراتب کمتر از آغوز (سطح آنتی بادی در شیر دوشش دوم فقط نصف اولین دوشش است) اما همچنان بالاتر از سطح آن در شیر معمولی می‌باشد.
برای تغذیه گوساله‌های تازه متولد شده نباید آغوز را با شیر انتقالی مخلوط کرد. از شیر انتقالی میتوان برای تغذیه گوساله‌های ۲ تا ۵ روزه استفاده شود.
کیفیت آغوز در نژادهای شیری بالاتر از دورگه‌ها و نژادهای گوشتی بوده که می‌تواند در بین گله‌ها نیز متفاوت باشد. باید حتما آغوز با رفراکتومتر آزمایش شود تا فقط آغوز با کیفیت برای اولین تغذیه گوساله‌ها استفاده شود.
هنگامی که گوساله در داخل رحم است، ذخایر خون مادر و جنین از هم جدا هستند. گوساله بدون هیچ گونه آنتی‌بادی متولد می‌شود و زنده‌مانی آن تا زمانی که سیستم ایمنی آنها فعال شود ( ۳ تا ۴ هفتگی) به جذب آنتی‌بادی از آغوز برای به‌دست آوردن ایمنی کافی و محافظت در برابر ارگانیسم های بیماری زا بستگی دارد.
اگر گوساله‌ها بلافاصله پس از تولد آنتی‌بادی کافی از طریق آغوز دریافت نکنند، در انتقال غیرفعال ایمنی (FPT) با شکست مواجه خواهند شد. گوساله‌های مبتلا به FPT احتمال بیشتری برای بیمار شدن و مرگ داشته و حتی گوساله‌هایی که زنده می‌مانند نرخ رشد کمتر، کاهش تولید شیر و ماندگاری کمتری نسبت به گوساله‌هایی که آغوز کافی دریافت کردند خواهند داشت.
• کیفیت آغوز (خوراندن اولین شیر دوشیده شده و آزمایش با رفرکتومتر)
• جمع آوری بهداشتی و نگهداری صحیح آغوز سبب کاهش آلودگی باکتریایی می‌شود.( آلودگی باکتریایی در آغوز توانایی گوساله برای جذب آنتی بادی را کاهش می دهد.)
• زمان اولین تغذیه (تغذیه در دو ساعت اول تولد)
• حجم آغوز تغذیه شده (تغذیه 3 لیتر آغوز)
• زمان پس از زایش: پس از زایش، گاوهای شیری بلافاصله شروع به تولید مقادیر زیادی شیر می‌کنند که به این معنی است که هر چه ساعت بین زایش تا اولین دوشش اضافه شود، آغوز از کیفیت پایین‌تری برخوردار خواهد شد.
• سن مادر: گاوهای مسن‌تر به دلیل قرار گرفتن بیشتر در معرض پاتوژن‌های بیماری‌زا در طی زمان، آغوز با کیفیت‌تری تولید خواهند کرد. همچنین اغلب تلیسه‌ها در اولین زایش خود نیز آغوز با کیفیتی تولید می‌کنند. تست و کیفیت سنجی آغوز تمامی گاوها الزامی است.
• طول دوره خشکی: اگر دوره خشکی کوتاه‌تر از سه هفته باشد، کیفیت آغوز پایین‌تر خواهد بود.
• ماه زایش: به طور معمول گاوهایی که در بهار زایش می‌کنند آغوز با کیفیت پایین‌تری نسبت به گاوهای زایش در پاییز، تولید می‌کنند.
• گاوهایی با سطح تولید بیشتر، آغوز با کیفیت پایین‌تری خواهند داشت.
• هنگامی که آغوز از گاوهای واکسینه شده (مثلاً در برابر روتاویروس)، به گوساله‌های تازه متولد شده خورانده می شود، انتقال غیرفعال آنتی‌بادی بیشتری (در برابر روتاویروس) رخ می دهد که ایمنی و محافظت بهتر در برابر اسهال ناشی از روتاویروس را سبب می‌شود.
• اگر گاو ورم پستان داشته و یا در حال درمان با آنتی‌بیوتیک باشد، نباید از آغوز آن استفاده کرد.
• اگر شیر گاو چکه کند و یا آغوز آبکی به نظر برسد، کیفیت پایین خواهد بود.
• آلودگی باکتریایی در دسترس بودن آنتی‌بادی‌ها را کاهش می‌دهد.
با این حال، مهم است که به یاد داشته باشید که تنها راه برای دانستن اینکه آغوز دارای آنتی‌بادی کافی برای گوساله است یا خیر، آزمایش کردن آن است.
گوساله به محض ورود به کانال زایمان در برابر عوامل عفونی (باکتری‌ها و ویروس‌ها) حساس می‌شود، بنابراین تغذیه آغوز در اسرع وقت پس از تولد ضروری است. آنتی‌بادی‌های موجود در آغوز پروتئین‌های بزرگی هستند که فقط در اولین ساعات پس از تولد گوساله می‌توانند از روده گوساله وارد خون شوند. این توانایی جذب آنتی‌بادی‌ها از بدو تولد کاهش یافته و تا پایان ۲۴ ساعت اول پس از تولد گوساله متوقف می شود.
ساده‌ترین قانون حداقل سه لیتر یا 8.5 درصد وزن بدن هنگام تولد است. به طور معمول، گوساله‌های شیری هلشتاین در هنگام تولد تقریباً ۳۵ کیلوگرم وزن دارند: ۸.۵٪ از ۳۵ کیلوگرم = ۳ لیتر.
برای گوساله‌های کوچکتر حجم مورد نیاز را بر اساس وزن آنها محاسبه کنید (مثلاً جرسی؛ ۲۵ کیلوگرم هنگام تولد * ۸.۵٪ = ۲ لیتر
آلودگی باکتریایی آغوز خطرناک است زیرا می تواند بیماری‌ها را به گوساله منتقل کند. در حالی که افزایش سطح باکتری محتوای آنتی‌بادی آغوز را تغییر نمی دهد، مقدار آنتی‌بادی‌هایی را که گوساله می تواند جذب کند کاهش می دهد.. اگر قصد ذخیره آغوز را دارید باید ظرف سه ساعت پس از جمع آوری در یخچال قرار داده شود تا رشد باکتری به حداقل برسد. تا 48 ساعت در یخچال باقی می ماند، پس از آن، باکتری‌ها خیلی سریع تکثیر می شوند، به آنتی‌بادی ها متصل می شوند و توانایی گوساله برای جذب آنتی‌بادی های آغوز را کاهش می دهند. آغوز که بیش از 48 ساعت در یخچال نگهداری می شود باید دور ریخته شود. آغوز منجمد را می توان در دمای 18- تا 25- درجه سانتیگراد تا یک سال بدون تغییر در کیفیت آن ذخیره کرد.
برای ذوب آن استفاده از حمام آب گرم در دمای کمتر از 50 درجه سانتیگراد توصیه می شود. اگر آغوز بالاتر از این نقطه حرارت داده شود (به عنوان مثال ذوب شدن در آب جوش)، آنتی‌بادی ها از بین می روند. در صورت استفاده از آغوز ذخیره شده، باید قبل از تغذیه تا دمای بدن گرم شود تا جذب آنتی بادی توسط گوساله افزایش یابد.
پاستوریزاسیون آغوز می تواند سطح باکتری‌ها، سطح مایکوپلاسمابویس زنده، لیستریا مونوسیتوژنز، اشریشیاکولی و سالمونلا انتریتیدیس را کاهش دهد. با این حال، اگر آغوز پاستوریزه شود، نباید آن را بالاتر از 60 درجه سانتیگراد گرم کرد. گرمایش بالاتر از این دما تعداد آنتی‌بادی‌های موجود در آغوز را کاهش می دهد.
جهت راهنمایی برای سفارش استارتر و مشاوره تخصصی پرورش گوساله از طریق شماره‌های مندرج با متخصصین ما در تماس باشید.
تهیه و تنظیم: نفیسه نجار